Κυριακή 6 Μαρτίου 2011

Ελληνική Αποκριά - Έθιμα και παραδόσεις.

Ελληνική Αποκριά


Η ελληνική αποκριά έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα. Συνδέεται με την λατρεία του Διονύσου, θεού του κρασιού και των εορτασμών. Η αγγλική λέξη "carnival" προέρχεται από το λατινικό "carnem levare" ή "carnis levamen", που σημαίνει "διακοπή της βρώσης κρέατος". Στα ελληνικά χρησιμοποιείται η λέξη "αποκριά" και σημαίνει ακριβως το ίδιο.
Αυτή η δημοφιλής παράδοση προέρχεται από τις παγανιστικές τελετουργίες των αρχαίων Ελλήνων και τις γιορτές προς τιμή του Διονύσου, θεού του κρασιού και της ευθυμίας. Οι άνθρωποι μεταμφιέζονταν σε σατύρους ή φορούσαν μάσκες και ξεχύνονταν στους δρόμους και στις γειτονιές συμπεριφερόμενοι "προκλητικά" με τολμηρές φράσεις και πράξεις. Αυτό εξυπηρετούσε το σκοπό να επιτρέπεται να εκφράζονται ελεύθερα ερωτικές σκέψεις ενώ εκρυβαν την αληθινή τους ταυτότητα πίσω από τις μάσκες. Αυτή η παράδοση τελικά εξαπλώθηκε και σε άλλα μέρη του κόσμου μέσω της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την ανακάλυψη του Νέου Κόσμου. Όμως, οι παγανιστικές πρακτικές ήταν τόσο βαθιά ριζωμένες που δεν καταργήθηκαν τελείως . Αργότερα, όταν εμφανίστηκε ο Χριστιανισμός, αν και οι άνθρωποι σταμάτησαν να λατρεύουν τους θεούς του Ολύμπου, οι συνήθειες των Ελλήνων να μεταμφιέζονται και να γιορτάζουν στους δρόμους παρέμειναν. Μια φορά τον χρόνο, περίπου αυτήν την εποχή, τα καρναβάλια συμβαίνουν σε πολλές πόλεις και χωριά της χώρας μας.

Στην πραγματικότητα, η αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες, και ξεκινάει 60 μέρες πριν το Πάσχα. Ονομάζεται Τριώδιο. Η λέξη προέρχεται από το "τρεις ωδές" που σημαίνει οι τρεις ύμνοι που συνηθίζουμε να λέμε στην εκκλησία. Ξεκινά την πρώτη Κυριακή, που αναφέρεται στο Ευαγγέλιο του "Τελώνη και Φαρισαίου". Την δεύτερη Κυριακή , στο Ευαγγέλιο του "Ασώτου Υιού". Η τρίτη είναι της "Απόκρεω " και η τελευταία Κυριακή της αποκριάς,κατα την οποία οι εορτασμοί και οι εκδηλώσεις φτάνουν στο απώγειο τους, είναι η "Τυρινή" (τυροφάγου). Το τέλος της αποκριάς είναι την αυγή της επόμενης μέρας: η πρώτη μέρα της Σαρακοστής, που ονομάζεται Καθαρά Δευτέρα.
Κατά την διάρκεια αυτών των ημερών, γιορτές και εκδηλώσεις οργανώνονται παντού και οι άνθρωποι διασκεδάζουν πολύ, και κυρίως τα παιδιά. Οι ενήλικες και τα παιδιά μεταμφιέζονται με αστειά κουστούμια, χορεύουν, τραγουδούν και παρακολουθούν παρελάσεις καρνάβαλων καθώς και άλλες δραστηριότητες, που οργανώνονται από τους δήμους όλων σχεδόν των πόλεων της Ελλάδας.

Κατά την λαογραφία, η 28η Φεβρουαρίου είναι η ημέρα έναρξης των καρναβαλιών όπου ο βασιλιάς καρνάβαλος θα εισέλθει θριαμβευτικά με χαμόγελα και νοήματα για την κραιπάλη που θα ακολουθήσει σε όλες τις καρναβαλίστικες εκδηλώσεις. Ο βασιλιάς Καρνάβαλος, το κάψιµό του και οι συµβολισµοί του µας ακολουθούν βήµα βήµα σε όλη την νεώτερη Ιστορία και µια λαογραφική αναφορά είναι αναπόφευκτη.

Κατά την διάρκεια της περιόδου της αποκριάς έχουμε κάποια πολύ ιδιαίτερα έθιμα:


Ψυχοσάββατα

Πηγαίνοντας πίσω στους αρχαίους Έλληνες, αυτή ήταν μια εποχή γιορτής για την αναμονή της άνοιξης. Παραδόξως, αυτή η γιορτή περιελάμβανε τελετουργικά αφιερωμένα και στην "νέα ζωή" (το μπουμπούκιασμα των δέντρων, των κλημάτων, των λουλουδιών, κτλ.) και στις ψυχές των νεκρών που πίστευαν ότι ανέβαιναν στον "πάνω κόσμο" περίπου την 1η Μαρτίου. Με την ανατολή του χριστιανισμού η εκκλησία προσπάθησε να υποβιβάσει τις παγανιστικές τελετές και να τις αντικαταστήσει με χριστιανικές πρακτικές. Για αυτό, κατά την διάρκεια αυτών των ημερών βρίσκουμε την πρακτική ειδικών λειτουργιών και μνημοσύνων στα τρία Ψυχοσάββατα όπου οι άνθρωποι πηγαίνουν βρασμένο σιτάρι (κόλυβα) στην εκκλησία και τα μοιράζουν στο εκκλησίασμα μετά την λειτουργία στην μνήμη των αγαπημένων τους. Αυτά τα Σάββατα είναι τα δύο Σάββατα πριν την "Κυριακή της Απόκρεω " και την "Κυριακή της Τυρινής" και το πρώτο Σάββατο μετά την Καθαρά Δευτέρα (η μέρα των Αγ.Θεοδώρων, μην ξεχάσετε αυτήν την μέρα! Υπάρχει ενα παλιό έθιμο στο οποίο μαντεύετε ποιόν θα παντρευτείτε. Βάζετε λίγο σιτάρι κάτω από το μαξιλάρι σας και προσεύχεστε στους Αγ.Θεοδώρους να σας αποκαλύψουν τον μελλοντικό σας σύζυγο στο όνειρό σας).


Τσικνοπέμπτη

Η Τσικνοπέμπτη είναι μια ετήσια τελετή, της οποίας η αρχή χάνεται μέσα στους αιώνες. Είναι η μέρα που τρώγεται κρέας. Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από τις λέξεις "τσίκνα" (η μυρωδιά του καμένου ψημένου κρέατος) και "Πέμπτη", και γιορτάζεται την Πέμπτη που ειναι 11 μέρες πριν την Καθαρά Δευτέρα. Είναι μια μέρα χαράς αλλά και προετοιμασίας για τους Ελληνορθόδοξους χριστιανούς, καθώς η 40-ήμερη περίοδος της Σαρακοστής πριν το Πάσχα πλησιάζει. Σε κάποια μέρη στην Ελλάδα, ιδιαίτερα στην επαρχία της Πελοπονήσσου, την εβδομάδα της Τσικνοπέμπτης, οι άνθρωποι σφάζουν τα γουρούνια τους


Γαϊτανάκι

Το παλιό έθιμο με το γαϊτανάκι γίνεται στην κεντρική πλατεία πολλών πόλεων. Είναι ένας χορός όπου οι χορευτές, που ντύνονται με παραδοσιακές στολές, χορεύουν σε κύκλο κρατώντας πολύχρωμες κορδέλες που στερεώνονται στην κορυφή ενος μακριού κονταριού το οποίο βρίσκεται στην μέση του κύκλου. Καθώς χορεύουν, οι κορδέλες τυλίγονται γύρω από το κοντάρι και μετά ξετυλίγονται. Πιστέψτε μας! Είναι πολύ δύσκολο να το κανει κάποιος σωστά!


Βλάχικος Γάμος

Είναι η αναπαράσταση του Γάμου της Βλάχας. Βλάχα είναι η γυναίκα που ζει στο χωριό και η κύρια ασχολία της είναι να είναι βοσκοπούλα. Στις μέρες μας, δύο άντρες υποκρίνονται το ευτυχές ζευγάρι. Η διαδικασία του γάμου ξεκινάει με το ζευγάρι, συνοδευόμενο από "συγγενείς", να πηγαίνει στην κεντρική πλατεία της πόλης. Όλοι οι άνθρωποι συμμετέχουν και ντύνονται με παραδοσιακές στολές. Μετά την άφιξη του ζευγαριού, συνοδευόμενο από παραδοσιακή μουσική που παίζεται από παραδοσιακά όργανα, η τελετή του γάμου γίνεται με έναν "ιερέα" και έναν "κουμπάρο ". Η γιορτή συνεχίζεται με ζωντανή παραδοσιακή μουσική, τραγούδι, τοπικά εδέσματα και κρασί.

Τα Μπουρμπούλια

Τα Μπουρμπούλια είναι ένα από τα παλαιότερα (περίπου από το 1872) και τα πιο δημοφιλή γεγονότα του Καρναβαλιού της πόλης της Πάτρας, όπου γίνεται η μεγαλύτερη παρέλαση καρνάβαλων στην Ελλάδα . Όλοι οι κάτοικοι της περιοχής, μαζί με ανθρώπους από άλλες περιοχές της Ελλάδας ή και από το εξωτερικό , συμμετέχουν στην διασκέδαση. Τα παλιά χρόνια, οι γυναίκες δεν μπορούσαν να βγουν την νύχτα και να διασκεδάσουν στους εορτασμούς της αποκριάς. Τα μπουρμπούλια έδιναν στις γυναίκες την ευκαιρεία να συμμετέχουν στον χορό της αποκριάς. Έπρεπε να φορούν μαύρα ντόμινο (ένα είδος μαύρου φορέματος με κουκούλα) καθώς και μία μάσκα, ενώ οι άντρες ήταν ακάλυπτοι και ντυμένοι φυσιολογικά. Με αυτόν τον τρόπο, οι γυναίκες δεν αναγνωρίζονταν, και έτσι είχαν την ευκαιρία να φλερτάρουν. Βέβαια, σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει, αλλά ο χορός των Μπουρμπούλιων διατηρεί την μαγεία του.


Μπούλες και Γιαννισάροι

Κάθε πόλη της Ελλάδας έχει τα δικά της ιδιαίτερα έθιμα. Τις περισσότερες φορές είναι το ίδιο σενάριο και αλλάζει μόνο το όνομα. Για παράδειγμα, μεταμφιεσμένοι άνθρωποι, έτσι ώστε να μην αναγνωρίζονται, γυρίζουν την πόλη πειράζοντας και προκαλώντας τους πάντες. Αυτή η παράδοση συμβαίνει στην Πάτρα με τις "Μπούλες": που είναι μεταμφιεσμένοι άνθρωποι που αντί για μάσκα μουτζουρώνουν τα πρόσωπά τους με στάχτη. Ένα άλλο παράδειγμα μας έρχεται από την Νάουσα. Τις μέρες της αποκριάς, οι άνθρωποι των επαρχειακών πόλεων ξαναζούν το έθιμο που λέγεται "ΜΠΟΥΛΑΣ" και αυτό του "ΓΙΑΝΝΙΣΑΡΗ" - ΓΕΝΙΤΣΑΡΟΣ. Υπάρχει μια παρέλαση με παραδοσιακές και σατυρικές στολές. Η ιστορία της χορευτικής ομάδας πηγαίνει πίσω στο 1705. Αυτήν την χρονιά οι άνθρωποι της Νάουσας τιμούσαν την μνήμη των νεαρών συμπολιτών τους, οι οποίοι έπεσαν στον αγώνα κατά των Τούρκων. Εμφανίζονται στα καρναβάλια ντυμένοι με τις φορεσιές των μαχητών της ελευθερίας, με κέρινες μάσκες και θώρακες φτιαγμένους από χιλιάδες ασημένια νομίσματα. Τα κουστούμια, η μουσική και οι χοροί είναι όλα αυθεντικά και έχουν παραδοθεί από γενιά σε γενιά χωρίς μοντέρνες επιρροές. Οι χορευτικοί θίασοι, συνοδευόμενοι από την μπάντα της πόλης, χορεύουν στους δρόμους και σε πολλές ταβέρνες, όπου και τους κερνάνε τοπικό κρασί, μήλα και άλλα εδέσματα. Αυτές οι εκδηλώσεις ξεκινούν το πρωϊ και συνεχίζονται μέχρι αργά το βράδυ.


Αλμυροκουλούρα

Είστε ελεύθερες; Τι ωραία ευκαιρία να μάθετε ποιον θα παντρευτείτε. Την νύχτα πριν την "Κυριακή της Τυρινής", ανακάτεψτε αλεύρι, αλάτι (πολύ αλάτι) και νερό και ψήστε το. Αυτό είναι η "αλμυροκουλούρα" που σημαίνει πολύ αλμυρό ψωμί. Μετά φάτε το. Ναι, είναι πολύ αλμυρό αλλά στο όνειρό σας ο μελλοντικός σας σύζυγος θα σας φέρει νερό… Αν δεν δείτε καθόλου όνειρα, μην ανησυχείτε! Η ελληνική παράδοση θα σας δώσει πολλές ευκαιρίες να μάθετε ποιός θα είναι ο τυχερός (βλέπε ημέρα των Αγ.Θεοδώρων) …


Οι “Κουδουνάτοι”

Οι “Κουδουνάτοι”, οι μασκαράδες της Αποκριάς που εμφανίζονται και σε πολά μέρη της Ελλάδας, ιδιαίτερα σε ποιμενικούς τόπους, Θεσσαλία, Μακεδονία (“μπαμπόγεροι”, “ρογκατσάρια”) αλλά και στη Χίο και στη Απέιρανθο της Νάξου, είναι ένα από τα σπάνια αποκριάτικα έθιμα και προκάλεσε από την πρώτη δεκαετία του 20 αιώνα το ενδιαφέρον πολλών ντόπιων και ξένων ερευνητών που με τη σερά τους έδωσαν κάθε λογής κρίσεις και ερμηνείες.
Τους «Κουδουνάτους» τους συναντάμε την Κυριακή της Τυρινής στην Απείρανθο της Νάξου, οι οποίοι είναι ζωσμένοι με σειρές κουδουνιών, έχουν σκεπασμένο το πρόσωπό τους με τουλουπάνι και τρέχουν από σπίτι σε σπίτι, σείοντας τα κουδούνια, προκαλώντας θόρυβο ώστε να διώξουν μακριά το κακό.
Στο χέρι τους κρατούν τη σόμπα, ένα χοντρό ξηρό βλαστό κουφοξυλιάς, που συμβολίζει τη γονιμότητα και τον διονυσιακό φαλλό, σύμβολο που κρατούσαν και οι Μαινάδες του Διονύσου.
Οι «Κουδουνάτοι» στη συνέχεια συγκεντρώνονται μαζί με τον κόσμο που τους ακολουθεί στη πλατεία του χωριού.
Αφού ο χορός και το γλέντι, με συνοδεία από τσαμπουνοντούμπακα, βρίσκεται στο αποκορύφωμα οι «Κουδουνάτοι» σταματούν και ανοίγουν το χώρο προκειμένου να περάσουν οι μόσκαροι και το νεαρό ζεύγος του Γαμπρού και της Νύμφης.
Ο χορός ξεκινά και το γλέντι κορυφώνεται, όταν κάποιος από τους παριστάμενους αρπάξει τη Νύμφη.
Η καταδίωξη ξεκινά από τον σύζυγο με την συνεργασία των «Κουδουνάτων», που έχει ως αποτέλεσμα την επαναφορά της Νύφης στον όμιλο των μοσκάρων.


Κυριακή της Τυρινής

Άνθρωποι με αστείες φορεσιές βγαίνουν στους δρόμους, συνοδευόμενοι από την μουσική της μπάντας του δήμου. Είναι η μέρα της Παρέλασης των Καρνάβαλων! Η παρέλαση δημιουργείται από ομάδες μεταμφιεσμένων ανθρώπων, χορευτών και αρμάτων. Το θέμα κάθε άρματος της παρέλασης είναι διαφορετικό και τα περισσότερα διακωμωδούν με ομοιοκατάληκτες στροφές τις καταστάσεις και τα γεγονότα, παριστάνοντας τους πολιτικούς και την ζωή της ελληνικής κοινωνίας εν γένει καθώς και άλλα διεθνή γεγονότα. Αυτές οι σατυρικές στροφές και τα κουστούμια των συμμετεχόντων διασκεδάζουν πολύ τους θεατές. Αργότερα το απόγευμα θα βρείτε τη τελευταία εκδήλωση που συμβαίνει. Οι άνθρωποι θα μαζευτούν στην κεντρική πλατεία για φαγητό. ποτό και χορό. Αυτό είναι και το τέλος της παρέλασης. Το τελευταίο γεγονός θα είναι το κάψιμο το Βασιλιά Καρνάβαλου σε μια μεγάλη φωτιά όπου όλοι θα χορεύουν γύρω της. Κάποιες φορές υπάρχουν απλές φωτιές που ονομάζονται "φάνι", και οι άνθρωποι τραγουδούν σατυρικά τραγούδια και χορεύουν παραδοσιακούς χορούς. Τα τραγούδια συνήθως έχουν πολλά σεξουαλικά υπονοούμενα και μεταξύ των χορών υπάρχουν μερικοί με θεατρικό χρακτήρα, όπου μερικοι άντρες χορευτές υποδύονται τις γυναίκες. Η Παρέλαση των Καρνάβαλων γίνεται σε πολλές πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά της Ελλάδας, και είναι πολύ θεαματική. Κάποιες από τις μεγαλύτερες παρελάσεις γίνονται στην Αθήνα (καρναβάλι του Ρέντη, καρναβάλι Μοσχάτου), στην Ξάνθη, στην Πάτρα. Στην πραγματικότητα, το καρναβάλι της Πάτρας είναι το πιο γνωστό στην Ελλάδα.


Το Καρναβάλι της Πάτρας

Το καρναβάλι της Πάτρας είναι η συνάντηση μεταξύ ενός μύθου με την πραγματικότητα, φαντασία και δημιουργικότητα μέσα στους αιώνες. Είναι από τα πιο σπουδαία γεγονότα, όχι μόνο για την πόλη, αλλά και για ολόκληρη την χώρα. Η περίοδος της αποκριάς στην Πάτρα, ανεξάρτητα από την ημερομηνία έναρξης του Τριωδίου, ξεκινά την επόμενη μέρα από την γιορτή του Αγ.Αντωνίου, στις 18 Ιανουαρίου. Τα πιο σημαντικά στοιχεία (αρχεία) από πρόσφατες έρευνες που αφορούν το καρναβάλι των Πατρών θα μας στείλουν πίσω στον 19ο αιώνα. Αλλά το σημείο στροφής του καρναβαλιού που του δίνει την σημερινή του μορφή αναφέρεται στο 1966, με την εισαγωγή του παιχνιδιου "Κυνήγι του Θησαυρού". Το Κυνήγι του Θησαυρού, από το 1966 που πρωτοπαρουσιάστηκε, μέχρι σήμερα, μετέτρεψε τον ανώνυμο συμμετέχοντα σε κυρίαρχο πρόσωπο του καρναβαλιού. Το ταλέντο των χιλιάδων νέων ανθρώπων, που συμμετέχουν με τις ομάδες τους κάθε χρόνο, ξεδιπλώνεται σε όλο του το μεγαλείο μέσω του καρναβαλιού της Πάτρας. Το "Κυνήγι του Θησαυρού" είναι μια σειρά ερωτήσεων, γρίφων και δραστηριοτήτων, που καταλήγει να είναι μια σπαζοκεφαλιά για τους "διαγωνιζόμενους". Τα μέλη των ομάδων παίρνουν μέρος στην παντομίμα, μεικτό θέαμα, θέατρο, χορός, δημιουργίες και κουίζ. Η φαντασία, το ταλέντο, η πολυπλοκότητα, το γέλιο, η ποικιλία και η ζωντάνια ενώνονται για να προσθέσουν κάτι ιδιαίτερο στο καρναβάλι της Πάτρας κάθε χρόνο. Και μετά , έρχεται η Μεγάλη Παρέλαση. Αυτή είναι η μεγαλύτερη στιγμή του καρναβαλιού των Πατρών. Όλη η πόλη, συν περισσότεροι από 300.000 επισκέπτες κινούνται στους ρυθμούς που οι συμμετέχοντες (περισσότεροι από 30.000) επιβάλλουν, και τα άρματα (εκατοντάδες από αυτά) μαζί με τον Βασιλιά Καρνάβαλο σας οδηγούν σε μονοπάτια κεφιού και ελευθερίας από τις έννοιες. Αυτό που συμβαίνει στην Πάτρα, την τελευταία Κυριακή της αποκριάς, είναι η κορυφή μιας πυραμίδας, την οποία το καρναβάλι των Πατρών χτίζει κάθε χρόνο. Η παρέλαση ξεκινά μετά το μεσημέρι με μεγάλο κέφι, χορεύοντας, ενώ όσοι πήραν μέρος στο κυνήγι του θησαυρού γράφουν την δική τους ιστορία με τον τρόπο τους στους δρόμους της πόλης. Μετά το τέλος της μεγάλης παρέλασης, σε μια μοναδική βραδιά, ο Βασιλιάς Καρνάβαλος θα αποχαιρετίσει τους εραστές του είδους κλείνοντας ραντεβού για την επόμενη χρονιά. Είναι η στιγμή που ο Βασιλιάς Καρνάβαλος θα δωθεί στην πυρά και ο ουρανός της Πάτρας θα γεμίσει φως και χρώμα. Εν τω μεταξύ, η ζωντάνια του χορού δεν σταματάει, καθώς οι χιλιάδες συμμετέχοντες θα συνεχίσουν να ζουν σε ξέφρενους ρυθμούς μέχρι το πρωϊ. Βοηθοί του καρναβαλιού των Πατρών είναι ομάδες, σύλλογοι και χορηγοί. Η επιτροπή Καρναβαλιού, ο όμιλος των ανθρώπων που μοιράζουν σοκολάτες, το πλήρωμα των κυνηγών του θησαυρού και πολλοί άλλοι με γνήσιο πνεύμα καρναβαλιού, παίζουν θεατρικές τους παραστάσεις, θέατρο δρόμου και κουίζ.


Καθαρά Δευτέρα

Τελικά, το "Τριώδιο" τελειώνει. Είναι η πρώτη μέρα της Σαρακοστής, είναι Καθαρά Δευτέρα. Οι άνθρωποι μαζεύονται για τους τελυταίους εορτασμούς. Ζωντανή παραδοσιακή μουσική, τραγούδι, χορός, θαλασινά, ούζο, κρασί, και όλοι είναι καλεσμένοι στην γιορτή. Το παραδοσιακό ψωμί "λαγάνα" είναι διαθέσιμο αυτήν την μέρα στους φούρνους. Δεν επιτρέπεται να φαγωθεί κρέας ή ελαιόλαδο, αλλά αυτό δεν εμποδίζει κανέναν από το να διασκεδάσει. Οι άνθρωποι συνήθως πάνε στην εξοχή αυτήν την μέρα. Και το πιο φαντασμαγορικό έθιμο είναι το πέταγμα των χαρταετών. Ο ουρανός γεμίζει από πολύχρωμους χαρταετούς, που πετάνε σαν πουλιά και καλοσωρίζουν την άνοιξη… Στην Αθηνα, μαζεύονται στις κορυφές των λόφων της πολής (Φιλοπάππου, Στρέφη, Λυκαββητός) όπου και πετούν τους χαρταετούς και υπάρχει ζωντανή μουσική, παραδοσιακή και μοντέρνα, με δημοφιλής τραγουδιστές, και όλοι χορεύουν!


Έθιμα διατροφής

"Η Κυριακή της Απόκρεως" είναι η τελευταία μέρα που μπορούμε να φάμε κόκκινο κρέας. Η εβδομάδα μεταξύ της "Κυριακής της Απόκρεως" και της "Κυριακής της Τυρινής" είναι οι μέρες που τρώμε ψάρι, τυρί, γάλα και αυγά. Ακόμη και κάποια παραδοσιακά σατυρικά ταγούδια μεταφέρουν το θέμα του αποχαιρετισμού του "Τυριού" (Τύρος) και του καλοσωρίσματος του "Κρεμμυδιού" και του "Πράσου". (Όλα αυτά, φυσικά, σε αναφορά με την επερχόμενη νηστεία όπου τα "ταπεινά" λαχανικά θα γίνουν το κύριο πιάτο). Στην κεντρική Πελοπόνησσο, στην περιοχή της Αρκαδίας, υπάρχει η παράδοση να τρώγεται το "τυροζούμι", ένα υδαρές βραστό με άγρια χόρτα σερβιρισμένο με κομμάτια τυριού μυζίθρα. Αυτό σερβιρεται ως πρώτο πιάτο και όλοι όσοι κάθονται στο τραπέζι το τρώνε αφού πρώτα σηκώσουν το τραπέζι με τα χέρια τρεις φορές. Μετά από αυτό, το κυρίως πιάτο είναι μακαρόνια πασπαλισμένα με πολύ τυρί. Κατά την διάρκεια του απογεύματος, τα ανύπαντρα νεαρά άτομα θα "κλέψουν" ένα κομμάτι μακαρόνι και θα το βάλουν κάτω από το μαξιλάρι τους. Ετσι αυτήν τη νύχτα θα δουν στο όνειρο τους ποιον θα παντρευτούν. Οι κοινότητες των Βλάχων των ορεινών περιοχών της κεντρικής Ελλάδας φτιάχνουν παραδοσιακές "γαλατόπιτες", τυρόπιτες ή πίτες με "τραχανά" (ένα σπιτικό ζυμαρικό από αλεύρι ή σιμιγδάλι), όλα φυσικά φιαγμένα με σπιτικό φύλλο. Στο νησί της Καρπάθου κατά την παράδοση όλοι καλούνται στο σπίτι του δημάρχου, όπου υπάρχει ένας μεγάλος μπουφές με ψάρι και γαλακτοκομικά προϊόντα. Ειδικά γλυκά φτιαγμένα με μυζίθρα σερβίρονται επίσης, καθώς και πουντίγκα ρυζιού και ένα ειδικό ποτό που ονομάζεται "σιτάκα" καρυκευμένο με βούτυρο και μέλι. Μια ενδιαφέρουσα παράδοση μας έρχεται από τα νησιά της Μήλου και της Κέας, όπου τα υπολείμματα του φαγητού από την γιορτή της Τυροφάγου μένουν στο τραπέζι μέχρι το επόμενο πρωϊ, για την περίπτωση που "το φάντασμα του σπιτιού" πεινάσει την νύχτα. Ένα άλλο έθιμο της Τυροφάγου που αξίζει να αναφερθεί είναι να τελειώνει το βραδυνό γεύμα με αυγά. Τα αυγά μπορεί να είναι βρασμένα ή ψημένα στο τζάκι. Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας, τα μέλη της οικογένειας βάζουν τα αυγά τους κοντά στην θράκα του τζακιού για να ψηθούν και περιμένουν να δουν ποιανού το αυγό θα "ιδρώσει" πρώτο. Αυτό είναι ένα σημάδι ότι αυτός ή αυτή θα έχουν μια καλή χρονιά. Αλλά ο συμβολισμός πίσω από αυτήν την παράδοση είναι ότι ένας "σφραγίζει" το στόμα του με ένα αυγό όπως θα ανοίξει το στόμα του με ένα αυγό το Πάσχα. Αυτό αναφέρεται στο έθιμο του τσουγκρίσματος των κόκκινων βαμμένων αυγών μεταξύ μας, μετά την λειτουργία της Ανάστασης και επαναλαμβάνοντας την φράση "Χριστός Ανέστη" μέχρι όλων τα αυγά να σπάσουν. Το αυγό μετά καταναλώνεται και συνήθως είναι το πρώτο πράγμα που τρώμε μετά τα μεσάνυχτα της Πασχαλινής λειτουργίας. Υπάρχει και ένα άλλο παλιό έθιμο στην Καστοριά που ονομάζεται "χασκαρις": ένα αυγό δένεται στο άκρο μιας "κλωστής" και περνάει γρήγορα από στόμα σε στόμα. Το άτομο που καταφέρνει να το πιάσει είναι ο νικητής.
Η Καθαρά Δευτέρα έχει τα δικά της έθιμα. Οι Ελληνες συνήθως τρώνε συγκεκριμένα είδη θαλασσινών (χταπόδι, καλαμάρια, γαρίδες και μύδια), μια ποικιλία τουρσί λαχανικών (ειδικά μικρές πράσινες πιπεριές, καρότα και κουνουπίδι), ελιές και ορεκτικά φτιαγμένα για την μοναδική λαγάνα. Τα ορεκτικά είναι νηστίσιμα, όπως ταραμοσαλάτα (φτιαγμένη από αυγά ψαριού).







Έτσι… οι Απόκριες τελειώνουν…
… και αρχίζει η Σαρακοστή και έχουμε 40 ημέρες για το Πάσχα…









Και μην ξεχνάτε! Δεν πρέπει μα πλύνετε το κεφάλι σας την εβδομάδα μεταξύ της "Κυριακής της Απόκρεω" και της "Κυριακής της Τυρινής"! Είναι η εβδομάδα του τυριού και τα μαλλιά σας θα γίνουν άσπρα σαν το τυρί!!!!!!!!!!!!

2 σχόλια: